Uroczystość nadania sztandaru i jubileusz 125-lecia otwarcia kompleksu więziennego

Minister Sprawiedliwości, na podstawie wniosku złożonego przez Dyrektora Zakładu Karnego we Wronkach, z dniem 17 maja 2019r. nadał jednostce sztandar, który został ufundowany przez: funkcjonariuszy, pracowników i emerytów zakładu karnego, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa, Starostę Szamotulskiego, Burmistrza Miasta i Gminy Wronki, firmę Amica S. A. we Wronkach, firmę Gelg Sp. z o.o. oraz Państwowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Metalowego Pomet Wronki.

Uroczystości rozpoczęły się Mszą Świętą w Kościele pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Następnie uczestnicy przemaszerowali na wroniecki rynek, gdzie łącznie z licznie zgromadzonymi gośćmi oraz mieszkańcami miasta, byli świadkami wyjątkowej uroczystości.

Dyrektor jednostki płk Artur Koczerba przywitał wszystkich uczestników, na czele z Janem Filipem Libickim, Senatorem Rzeczpospolitej Polskiej, płk. Arturem Dziadoszem Zastępcą Dyrektora Generalnego Służby Więziennej oraz ks. Arcybiskupem dr. Stanisławem Gądeckim Metropolitą Poznańskim. Udział w uroczystościach brali również udział Dariusz Mieczyński Przewodniczący Zarządu Okręgowego NSZZ FiPW w Poznaniu oraz Dariusz Grajczyński Wiceprzewodniczący Zarządu Okręgowego NSZZ FiPW w Poznaniu. Następnie przypomniał uczestnikom, że

Więzienie we Wronkach zostało wybudowane przez władze pruskie, jako Centralne Więzienie dla Księstwa Poznańskiego. W 1894 r. zakończyła się trwająca 5 lat budowa, wówczas jednego z najnowocześniejszych więzień. Powstały obiekt urządzono według systemu amerykańskiego i zaliczono do kategorii więzień centralnych. W dniu 30 grudnia 1918 r. więzienie we Wronkach zostało wyzwolone przez polskie oddziały walczące w ramach Powstania Wielkopolskiego, będącego aktem odwagi i determinacji w dążeniu do niepodległości Polski. Wkrótce wznowiona została podstawowa działalność jednostki. Od tego czasu Zakład Karny we Wronkach jest ważnym elementem polskiego więziennictwa, stanowiąc zasadniczo miejsce wykonywania kary pozbawienia wolności wobec osób skazanych za przestępstwa natury kryminalnej.” Ponadto dodał, iż „Sztandar to symbol, świętość. Jego miejsce tkwi gdzieś między hymnem narodowym a przysięgą wojskową”. (…) sztandar naszej jednostki od tej chwili będzie materialnym symbolem tych wszystkich ważnych dla naszego środowiska wartości. Trzeba w tym momencie przywołać słowa patrona polskiego więziennictwa, Św. Pawła, tak aktualne w codziennej pracy penitencjarnej – „głoś naukę, w razie potrzeby wykaż błąd, poucz, podnieś na duchu z całą cierpliwością, ilekroć nauczasz”. Takie są właśnie nasze wartości – dla ochrony społeczeństwa, traktując osoby pozbawione wolności humanitarnie i praworządnie, codzienną pracą zabiegamy o ich resocjalizację.

Na koniec swojego wystąpienia zwrócił się do wszystkich funkcjonariuszy słowami:

Nasza jednostka może poszczycić się bardzo dobrze wyszkoloną kadrą, wykonującą swoje obowiązki ofiarnie i z pełnym zaangażowaniem. Życzę Wam, byście zawsze pamiętali o przyświecających naszej służbie wartościach. Życzę też z całego serca, byście odnajdywali w Waszej pracy radość i satysfakcję. Praca z Wami to zaszczyt.

Awanse i odznaczenia

Uroczystość była również okazją do wręczenia funkcjonariuszom jednostki aktów nominacyjnych na wyższy stopień służbowy, odznaczeń resortowych „Za zasługi w pracy penitencjarnej”, odznaczenia „Semper Paratus” za dokonanie czynu świadczącego o szczególnej odwadze i bohaterstwie oraz odznak „100-lecia polskiego więziennictwa” Na wyższy stopień służbowy awansowano 10 funkcjonariuszy, dodatkowo 10 funkcjonariuszy i pracowników cywilnych otrzymało brązowe i srebrne odznaki „Za zasługi w pracy penitencjarnej”. Ponadto 2 funkcjonariuszy otrzymało odznakę „Semper Paratus”, a kolejnych 5 funkcjonariuszy i jeden emerytowany pracownik cywilny otrzymało odznaczenie „100-lecia polskiego więziennictwa”.

Uczestniczyły całe Wronki

Podsumowaniem uroczystości była defilada Kompanii Honorowej Okręgu Poznańskiego oraz dwóch pododdziałów złożonych z funkcjonariuszy Zakładu Karnego we Wronkach, które ulicami miasta przemaszerowały do jednostki. Już wewnątrz murów murów nastąpiło uroczyste otwarcie Izby Pamięci oraz poświęcenie tablicy pamiątkowej ku czci funkcjonariuszy i pracowników więzienia poległych i pomordowanych podczas II Wojny Światowej.

Świadek 125 lat historii

Obiekt więzienny we Wronkach zbudowany został w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku, z przeznaczeniem na dom karny dla skazanych na dłuższą karę pozbawienia wolności oraz osadzonych pozostających do dyspozycji Sądu Prowincji Poznańskiej.
Architektura obiektu pozostawała w ścisłym związku z warunkami izolacji określonymi przez system celkowy. Więzienie to należało wówczas do najnowocześniejszych więzień urządzonych według systemu amerykańskiego i zaliczane było do kategorii więzień centralnych.  Poza pomieszczeniami więziennymi mieszczącymi około 800 przestępców, wybudowano kompleks budynków dla straży więziennej. Więzienie we Wronkach systematycznie rozbudowywano i tak jego substancja architektoniczna przez kolejne lata rozrastała się. Oprócz tego wybudowano szpital, dwa budynki gospodarcze, dom dla dyrektora więzienia i katolickiego duchownego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej w dniu 25 stycznia 1945 roku polskie władze administracyjne postanowiły uruchomić więzienie we Wronkach.  W marcu przybył pierwszy transport żołnierzy Armii Krajowej skazanych w procesach politycznych. Były to głównie kobiety skazane w Chełmnie i Lublinie. Centralne Więzienie we Wronkach zamieniło się na więzienie polityczne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i osadzono w nim osoby niewygodne lub wrogo nastawione do nowego ustroju. Ostatni oficjalny transport więźniów politycznych przybył do Wronek w dniu 26 marca 1956 roku z Olsztyna. W latach 1945 – 1956 przez więzienie we Wronkach przeszło, co najmniej 15500 więźniów, przy czym zdecydowana większość była skazana na kary długoterminowe.  W latach czterdziestych tu odbywali kary: Stanisław Skalski, As polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii, prof. Wiesław Chrzanowski, skazani w tzw. „procesie generałów” w 1951 roku gen. Stanisław Tatar – szef sztabu AK, gen. Stefan Mossor, a także wielu innych. Więzienie we Wronkach utraciło w zasadzie swój polityczny charakter jesienią 1956 roku, kiedy to na mocy procesów rehabilitacyjnych, wkrótce na podstawie amnestii w 1957 roku, duża liczba więźniów politycznych opuściła więzienie. Wtedy zostało ono przekwalifikowane na więzienie dla więźniów pospolitych, przede wszystkim recydywistów, jednakże nadal wykorzystywano je jako miejsce odosobnienia niektórych więźniów politycznych. Tu w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych swe kary odbywał Jacek Kuroń. W roku 1981, w trakcie stanu wojennego, zakład stał się miejscem internowania działaczy NSZZ Solidarność z województwa pilskiego. Aktualnie Zakład Karny we Wronkach przeznaczony jest dla mężczyzn jako zakład karny typu zamkniętego dla recydywistów penitencjarnych, zakład karny typu półotwartego dla recydywistów penitencjarnych, ponadto  skierowanych  do oddziałów terapeutycznych dla osób  z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo, skazanych  uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych,  skazanych uzależnionych od alkoholu,  skazanych chorych na cukrzycę insulinozależną.
 

Tekst: mjr Patrycja Piwowarczyk, kpt. Agata Nowak, mjr Jan Kurowski

Zdjęcia: Archiwum Zakładu Karnego

 

„Ku chwale Ojczyzny!” – ZK Wronki ma swój sztandar [FOTO]

Fotorelacja z uroczystości 125 lecia ZK we Wronkach oraz wręczenia sztandaru w obiektywie “Czystego” [foto]

Filmowa relacja z piątkowej uroczystości 125 lecia ZK i wręczenia sztandaru [wideo]

Fotorelacja z obchodów 125 rocznicy ZK we Wronkach i wręczenia sztandaru [foto]